Μια πρωτοποριακή προσέγγιση για την επικύρωση δεξιοτήτων και γνώσεων αναδύεται στο ευρωπαϊκό εκπαιδευτικό τοπίο: τα μικροδιαπιστευτήρια. Αυτό το ευέλικτο και εξαιρετικά προσαρμόσιμο σύστημα πιστοποίησης προσφέρει μια συγκεκριμένη απάντηση στις απαιτήσεις μιας διαρκώς μεταβαλλόμενης αγοράς εργασίας, όπου η επικαιροποίηση των δεξιοτήτων έχει καταστεί επιτακτική ανάγκη για την επαγγελματική ανταγωνιστικότητα.
Η μελέτη “The Best Practice Guidelines on the use of Micro-credentials”, που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο του 2025, αποτελεί μέρος του ευρύτερου έργου “MiCroc’VET – Developing a common approach to Micro-credentials for non-formal C-VET providers”, μια πρωτοβουλία Erasmus+ που συντονίζεται από το MEUS (Ισπανία) με εταίρους από την Πορτογαλία, την Ελλάδα και την Ιταλία.
Το έργο MiCroc’VET απορρέει από την αναγνώριση ότι οι πάροχοι μη τυπικής κατάρτισης είναι ζωτικής σημασίας για την προσφορά καινοτόμων, ποιοτικών ευκαιριών μάθησης. Τα μικροδιαπιστευτήρια παρέχουν στους οργανισμούς αυτούς έναν απτό τρόπο για να προσθέσουν αξία και αναγνώριση στα μαθήματα σύντομης κατάρτισης που προσφέρουν.
Αλλά τι ακριβώς είναι τα μικροδιαπιστευτήρια; Η σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 16ης Ιουνίου 2022 τα ορίζει ως “αρχεία των μαθησιακών αποτελεσμάτων που έχει αποκτήσει ένας εκπαιδευόμενος μετά από μικρό όγκο μάθησης και τα οποία έχουν αξιολογηθεί με βάση διαφανή και σαφώς καθορισμένα κριτήρια”. Ο ορισμός αυτός αναδεικνύει τον εξορθολογισμένο αλλά και αυστηρό χαρακτήρα τους.
Η πιο συναρπαστική πτυχή που προκύπτει από τη μελέτη είναι η εξαιρετική ευελιξία των μικροδιαπιστευτηρίων, τα οποία βρίσκουν εφαρμογές σε διάφορα εκπαιδευτικά και επαγγελματικά πλαίσια. Η ανάλυση των 12 περιπτώσεων επιτυχίας αποκάλυψε ένα πλούσιο και ποικίλο τοπίο εφαρμογής.
Στο πανεπιστημιακό περιβάλλον, παραδείγματα όπως το OpenBadge Diversity του Πανεπιστημίου της Siena δείχνουν πώς οι οργανισμοί μπορούν να χρησιμοποιούν μικροδιαπιστευτήρια για την πιστοποίηση δεξιοτήτων που σχετίζονται με την ευαισθητοποίηση σε θέματα LGBTQIA+. Ομοίως, το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στην Ελλάδα έχει αναπτύξει ένα πρόγραμμα μικροδιαπιστευτηρίων αφιερωμένο στις εφαρμογές GIS στη διαχείριση περιβαλλοντικών και υδάτινων πόρων.
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η περίπτωση του Centro Qualifica της Πορτογαλίας, ενός εθνικού συστήματος που χρησιμοποιεί μικροδιαπιστευτήρια για την επικύρωση δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν μέσω εργασιακών εμπειριών, προσφέροντας εξατομικευμένες μαθησιακές διαδρομές με βάση τις ήδη αποκτηθείσες ικανότητες.
Στον επιχειρηματικό κόσμο, η μέθοδος FORTH δείχνει πώς μπορούν να πιστοποιήσουν δεξιότητες καινοτομίας, ενώ το έργο AI4GreenSMEs τα χρησιμοποιεί για να αναγνωρίσει τις ικανότητες εφαρμογής τεχνητής νοημοσύνης για τη βιωσιμότητα σε μικρές επιχειρήσεις.
Η ψηφιακή επανάσταση έχει ενισχύσει τις δυνατότητες των μικροπιστοποιητικών. Το Πανεπιστήμιο της Σαραγόσα υλοποίησε το έργο CertiDigital, το οποίο συμμορφώνεται με το Ευρωπαϊκό Μοντέλο Μάθησης v.3, επιτρέποντας την άμεση ενσωμάτωση με τα ψηφιακά πιστοποιητικά Europass.
“Οι ψηφιακές τεχνολογίες μετασχηματίζουν τα συστήματα μικροπιστοποιητικών ενισχύοντας την προσβασιμότητα, τη φορητότητα και την αξία τους”, υπογραμμίζει η μελέτη. Οι ψηφιακές προσεγγίσεις καθιστούν τα μικροπιστοποιητικά “πιο ασφαλή, επαληθεύσιμα και πολύτιμα τόσο για τους εκπαιδευόμενους όσο και για τους εργοδότες, ενώ παράλληλα μειώνουν τα γεωγραφικά εμπόδια συμμετοχής”.
Μια από τις πιο σημαντικές πτυχές που αναδείχθηκαν από τη μελέτη είναι η σημασία των μηχανισμών διασφάλισης ποιότητας. Οι πιο αποτελεσματικές πρακτικές ενσωματώνουν διεθνή πρότυπα, όπως οι πιστοποιήσεις ISO που εφαρμόζουν τα ελληνικά πανεπιστήμια, με τους δείκτες EQAVET (Ευρωπαϊκή Διασφάλιση Ποιότητας στην Επαγγελματική Εκπαίδευση και Κατάρτιση).
Η ευθυγράμμιση με τα Ευρωπαϊκά Πλαίσια Προσόντων (EQF) και τα συστήματα πιστωτικών μονάδων (ECTS/ECVET) ενισχύει σημαντικά την αναγνώριση και τη φορητότητα των μικροδιαπιστευτηρίων. Για παράδειγμα, το μάθημα Blockchain του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου αποδίδει συγκεκριμένες μονάδες ECTS σε κάθε ενότητα, δημιουργώντας ουσιαστικούς δεσμούς με ευρέως αποδεκτά εργαλεία αναγνώρισης.
Τα μικροδιαπιστευτήρια αποτελούν μια συγκεκριμένη απάντηση στις αλλαγές της αγοράς εργασίας, όπου η ενημέρωση και η απόκτηση νέων δεξιοτήτων είναι συνεχώς απαραίτητες. Η σπονδυλωτή και ευέλικτη δομή τους τα καθιστά ιδιαίτερα κατάλληλα για την κάλυψη των μαθησιακών αναγκών των ενηλίκων, οι οποίοι συχνά πρέπει να συνδυάζουν την κατάρτιση, την εργασία και τις οικογενειακές υποχρεώσεις.
Η μελέτη προσφέρει συγκεκριμένες συστάσεις τόσο σε μικροεπίπεδο (για οργανισμούς που προτίθενται να αναπτύξουν συστήματα μικροδιαπιστευτηρίων) όσο και σε επίπεδο πολιτικής. Αυτές περιλαμβάνουν την ανάπτυξη ρυθμιστικών πλαισίων που νομιμοποιούν τα μικροπιστοποιητικά, συνεκτικά συστήματα αναγνώρισης και κοινές ψηφιακές υποδομές.
Η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι “η εξέλιξη των συστημάτων μικροδιαπιστευτηρίων στην Ευρώπη αποτελεί σημαντική καινοτομία στην εκπαιδευτική αναγνώριση που γεφυρώνει το χάσμα μεταξύ τυπικής και μη τυπικής μάθησης, ενώ παράλληλα ενισχύει την ανάπτυξη του εργατικού δυναμικού”.
Το έργο MiCroc’VET, με την εμπεριστατωμένη ανάλυση και τις πρακτικές συστάσεις του, συμβάλλει σε αυτή τη διαδικασία καινοτομίας, προωθώντας μια κοινή προσέγγιση για τα μικροδιαπιστευτήρια που μπορούν να υιοθετήσουν οι πάροχοι μη τυπικής κατάρτισης σε όλη την Ευρώπη, ανοίγοντας νέους δρόμους για την αναγνώριση της συνεχούς μάθησης.
